Ngày 02/11/2013, Khoa Lịch sử - Trường Đại học Thủ Dầu Một đã tổ chức buổi báo cáo chuyên đề “Những người bị cưỡng bức nhập cư – Những người thợ Đông Dương tại Pháp (1939 – 1952)”, do học giả, nhà báo người Pháp Pierre Daum báo cáo. 

Pirrer Daum là học giả, nhà báo Pháp, cộng tác viên của tờ Monde diplomatique (Thế giới ngoại giao). Ông chuyên tâm tìm hiểu các vấn đề lịch sử Đông Dương thuộc Pháp. Cuốn sách “Immigrés de force: Les travailleurs indochinois en France (1939 – 1952) - Những người bị cưỡng bức nhập cư – Những người thợ Đông Dương tại Pháp (1939 – 1952)” do ông viết đã khắc họa quá trình những người lao động Đông Dương được đưa từ Việt Nam sang Pháp, sự bất công của họ trong những năm làm công cho chính quyền Pháp và những ghi nhận gần đây của chính quyền Pháp đối với những công lao đóng góp của họ. Cuốn sách của ông được ấn hành bởi Nhà xuất bản Actes Sud năm 2009. Tại Việt Nam, Nhà xuất bản Trẻ thành phố Hồ Chí Minh đã mua bản quyền cuốn sách để in bằng tiếng Việt trong năm 2010. Trong chuyến thăm Việt Nam năm nay, ông đã được 6 trường đại học và viện nghiên cứu ở Việt Nam mời thuyết trình về tác phẩm của mình. Chuyến dừng chân trao đổi ở Trường Đại học Thủ Dầu Một là buổi thứ 6 trong chuyến hành trình học thuật của ông ở Việt Nam.

Tại buổi báo cáo, ông Pirrer Daum đã giới thiệu một cách khái quát lịch sử của 20.000 người lao động Đông Dương giai đoạn 1939 – 1952. Trong đại chiến Thế giới II khiến nước Pháp khát nguồn nhân lực phục vụ trong các xưởng chế tạo vũ khí và giải pháp sử dụng dân thuộc đại đã được chính phủ Pháp sử dụng một cách triệt để. Theo đó, tháng 9/1939, Pháp tiến hành cuộc tuyển mộ, chủ yếu bằng cưỡng bức, 20.000 nông dân Việt Nam. Những người nông dân này được đưa bằng tàu và sau đó được sử dụng làm công nhân sản xuất vũ khí. Bước sang năm 1940, khi bị thua trận, Pháp đã quyết định đua những công nhân này trở về nước. Nhưng do tuyến hàng hải bị phong tỏa, Pháp chỉ đưa được khoảng 5.000 người về Việt Nam, còn 15.000 người bị tắc lại ở Pháp trong suốt Thế chiến II và cả sau này. Chính quyền nước Pháp đã đưa những người công nhân còn bị mắc lại về các trại lao động ở các tỉnh miền nam nước Pháp, tuy không còn làm việc trong các nhà máy quân sự, nhưng họ vẫn bị nhốt trong các trại, sức lao động trở thành món hàng của nhà nước Pháp. Nhà nước Pháp cho các công ty tư nhân và các địa phương sử dụng những người công nhân này, nhưng tiền công không trả cho người lao động mà trả cho nhà nước Pháp, những người lao động Đông Dương chỉ nhận được tiền trợ cấp hàng ngày tương đương với 1/10 lương của công nhân Pháp.

Ông Pirrer Daum cho biết, thời gian từ 1941 – 1945, trong tổng số 15.000 mắc kẹt ở Pháp, khoảng 1.500 người được đưa về Camargue để trồng lúa nước và làm muối, họ đã để lại những dấu ấn lịch sử với nền canh tác nông nghiệp ở phía nam Mác-xây, và từ đó cho đến nay Camargue trở thành vựa lúa lớn của nước Pháp.

Nghiên cứu của ông Pirrer Daum đã nhắc lại quá trình những người lao động Đông Dương được đưa từ Việt Nam sang Pháp, sự bất công mà họ phải chịu đựng, tác giả đã vén một bức màn che phủ một phần lịch sử thuộc địa Pháp từ năm 1939 - 1952, đồng thời góp phần tác động đến thái độ của nhà nước Pháp đối với những đóng góp của người lao động Đông Dương. Ngày 10/12/2013 tại thành phố Arles, miền Nam nước Pháp, chính quyền thành phố đã trao tặng huy chương cho những người lao động Đông Dương còn sống sót, như một điều biểu hiện vinh danh những người lao động đã đóng góp vào sự phát triển của nước Pháp sau Thế chiến II và ngày nay.