Có những bước chuyển trong đời sống của một tổ chức không chỉ mang tính kỹ thuật, mà thực chất là một bước chuyển căn bản – khởi đầu cho một giai đoạn phát triển mới, nơi khát vọng và bản lĩnh gặp nhau để định hình tương lai. Với Trường Đại học Thủ Dầu Một, việc sắp xếp tổ chức bộ máy năm 2025 được khởi động trong bối cảnh đầy thách thức nhưng cũng không ít cơ hội: tự chủ đại học trở thành xu thế tất yếu; các yêu cầu về chất lượng, hiệu quả, hội nhập quốc tế ngày càng cao; và trên hết, khát vọng trở thành một “đại học thông minh – hạnh phúc” đã được xác lập rõ trong Đề án đổi mới, phát triển trường đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã được cấp thẩm quyền phê duyệt.

Mười sáu năm kể từ ngày thành lập, Trường Đại học Thủ Dầu Một đã gắn liền với câu chuyện phát triển mạnh mẽ của Bình Dương – vùng đất từ nông nghiệp trở thành “thủ phủ” công nghiệp của cả nước và tiến vào đô thị thông minh. Ngôi trường non trẻ này đã đi cùng nhịp phát triển ấy, trở thành trung tâm đào tạo – nghiên cứu khoa học, cung ứng nguồn nhất lực chất lượng cao cho vùng kinh tế trọng điểm. Nay Bình Dương về với Thành phố Hồ Chí Minh mới, không gian phát triển mở rộng, Trường Đại học Thủ Dầu Một xích lại đứng kề bên những đại học danh tiếng của cả nước, cạnh tranh cao hơn, yêu cầu hội nhập sâu hơn, và tầm vóc tri thức cũng đòi hỏi khác đi. Để bước tiếp trong hành trình mới, nhà trường hiểu rằng, muốn giữ nhịp phát triển thì không thể đứng yên. Trường cần một cấu trúc bộ máy tinh gọn hơn, vận hành linh hoạt hơn, đủ năng lực dẫn dắt tri thức trong kỷ nguyên 4.0. Tháng 4/2025, Đảng ủy trường đã ban hành nghị quyết về sắp xếp tổ chức, biên chế, lao động đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng hoạt động và tự chủ đại học (NQ số 15/NQ-ĐU). Tiếp đó, một Đề án rà soát, sắp xếp tổ chức bộ máy được xây dựng công phu với sự đóng góp ý kiến của đầy đủ các bên liên quan. Với tinh thần vừa khẩn trương, vừa thận trọng, chắc chắn. Khi tất cả công việc việc hoàn tất, ngày 1/10/2025, bộ máy mới chính thức vận hành, đánh dấu cột mốc “chuyển hoá” sau 16 năm xây dựng. Từ đây, Trường Đại học Thủ Dầu Một bước sang một hành trình mới – hành trình của sự chủ động, sáng tạo và tự tin hội nhập. Công việc khẩn trương, rốt ráo nhưng không phải để thay đổi sơ đồ tổ chức, mà quan trọng hơn, nhà trường đã thiết kế lại hệ thống quản trị của một đại học theo hướng hiện đại. “Cải tổ” trong giáo dục không bao giờ dễ. Nó đòi hỏi tầm nhìn, bản lĩnh và trên hết là niềm tin – rằng một trường đại học non trẻ hoàn toàn có thể phát triển theo chuẩn quốc tế, ngay từ vùng đất Thủ Dầu Một.

2. Từ yêu cầu thực tiễn đến tầm nhìn chiến lược

Việc sắp xếp bộ máy của Trường Đại học Thủ Dầu Một đợt này không chỉ xuất phát từ nhu cầu nội tại, mà còn từ yêu cầu của bối cảnh mới. Cùng với Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị đề ra mục tiêu đột phá phát triển các lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 71-NQ/TW Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo đã chỉ rõ những “đột phá kép” trong khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và giáo dục đã trở thành mệnh lệnh mà các trường đại học không thể đứng ngoài. Đảng, Nhà nước thúc đẩy mạnh mẽ chủ trương tự chủ đại học, mô hình quản trị truyền thống – nặng về hành chính, phân tầng phức tạp – không còn phù hợp. Các trường đại học phải trở thành “trung tâm tri thức”, nơi các đơn vị vận hành theo sứ mạng rõ ràng, hiệu suất cao và kết nối chặt với xã hội.

Quán triệt quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Trường Đại học Thủ Dầu Một đã cụ thể hoá tầm nhìn là: xây dựng một đại học định hướng ứng dụng hiện đại, tinh gọn, kết nối – sáng tạo – hiệu quả. Việc thiết kế bộ máy 31 đơn vị đợt này tập trung vào hai trục chính: (1) tái cấu trúc tổ chức theo hướng chức năng – liên thông – linh hoạt; (2) chuyển đổi phương thức quản trị sang “đại học thông minh”, dựa trên dữ liệu và số hóa quy trình.

Điểm nổi bật trong cách tiếp cận là việc kết hợp giữa “tinh giản bộ máy” và “mở rộng không gian học thuật”. Mô hình mới giảm tầng nấc quản lý, phân cấp, phân quyền, trao quyền chủ động mạnh cho các trường, viện, khoa; đồng thời hình thành các nhóm nghiên cứu, chương trình nghiên cứu liên, xuyên ngành, khuyến khích sáng tạo, khởi nghiệp và hợp tác quốc tế. Không chỉ cơ cấu lại bộ máy, Trường Đại học Thủ Dầu Một đang cơ cấu lại tư duy vận hành – từ quản lý sang phục vụ, từ kiểm soát sang tạo điều kiện. Đặc biệt, tinh thần “phân quyền – đồng hành – phục vụ” được lan tỏa trong toàn hệ thống. Thay vì chỉ “quản lý”, bộ máy mới hướng tới “tạo điều kiện”, “khuyến khích ý tưởng”, “tôn trọng khác biệt”. Đó là tinh thần của một đại học hiện đại – nơi quản trị không phải để kiểm soát, mà để khơi dậy tiềm năng con người.

3. Nguồn lực nội sinh – sức bật của một đại học trẻ

Đằng sau những sơ đồ tổ chức là một câu chuyện lớn hơn: làm thế nào để một đại học non trẻ vươn tới chuẩn quốc tế? Câu trả lời nằm ở con người và văn hóa đổi mới. Có thể nói nếu bộ máy là khung xương, thì con người chính là linh hồn của một đại học.
Sau 16 năm phát triển, Trường Đại học Thủ Dầu Một có hơn 750 viên chức, người lao động, trong đó 190 người là phó giáo sư, tiến sĩ – một con số ấn tượng đối với một trường đại học mới. Đội ngũ trẻ, năng động, có đến hơn 90% tham gia nghiên cứu khoa học, nhiều đề tài ứng dụng trực tiếp vào đời sống – từ công nghệ sinh học, môi trường đến quy hoạch đô thị thông minh.

Những thành tích của Trường Đại học Thủ Dầu Một trong những năm gần đây là minh chứng rõ ràng cho sức bật ấy: quy mô trên 22.000 sinh viên, 40 chương trình đào tạo (32 chương trình đạt chuẩn MOET, 8 chương trình đạt chuẩn AUN-QA), trường đạt chuẩn kiểm định quốc gia chu kỳ 2 (2023), đạt 4 sao UPM (2020), đứng thứ 15 VNUR (2022), top 5 đại học Việt Nam trên bảng xếp hạng Scimago (2023), xếp 18/187 Webometrics (2024), và đặc biệt, năm 2025, TDMU vẫn giữ vị trí trong top 30 đại học hàng đầu Việt Nam. Ngành Toán học của trường lọt Top 5 toàn quốc – một thành tích khiến nhiều người tự hào.

Không chỉ khẳng định bằng con số, Trường Đại học Thủ Dầu Một còn tạo dựng dấu ấn bằng mạng lưới hợp tác quốc tế: thành viên CDIO toàn cầu (2015), AUN (2017), đối tác của nhiều đại học châu Á. Hiện trường đang đào tạo 89 sinh viên và học viên cao học Lào, góp phần làm sâu sắc thêm mối quan hệ hữu nghị Việt – Lào trong lĩnh vực giáo dục.
Không chỉ có năng lực chuyên môn, Trường Đại học Thủ Dầu Một còn hình thành văn hóa tổ chức đặc biệt: tôn trọng sáng kiến cá nhân, khuyến khích phản biện, đề cao tinh thần trách nhiệm cộng đồng. Triết lý “Nghiên cứu – Trải nghiệm – Phục vụ cộng đồng” được lồng ghép trong chương trình đào tạo, giúp sinh viên không chỉ học để làm việc, mà còn học để cống hiến, phục vụ. Chính nền tảng đó là “nguồn lực mềm” bảo đảm cho mọi cải cách tổ chức diễn ra suôn sẻ.

4. Tái cấu trúc để bứt phá – mô hình tinh gọn và thông minh
 

Nói về “đại học thông minh”, không thể chỉ dừng ở công nghệ mà là một cách nghĩ mới, một cách sống mới trong không gian tri thức. Với Trường Đại học Thủ Dầu Một, “thông minh” là tổng hòa của sáu yếu tố: khuôn viên, công nghệ, quản trị, nghiên cứu, con người và ảnh hưởng xã hội – như đã được xác lập trong Chiến lược phát triển 2020-2030.
Việc sắp xếp tổ chức lần này chính là bước đi cụ thể để hiện thực hóa mô hình đó. Cấu trúc mới chia nhà trường thành các khối chức năng rõ ràng: Khối đào tạo – học thuật (trường, viện, khoa); Khối dịch vụ nghiên cứu – đổi mới sáng tạo (viện, trung tâm); Khối quản lý, tham mưu phục vụ (các ban, trung tâm). Cấu trúc này giúp gắn kết đào tạo với nghiên cứu, thu hẹp khoảng cách giữa ý tưởng và hành động, giữa lớp học và cuộc sống. Chức năng nhiệm vụ từng đơn vị được thiết kế liên thông, giúp rút ngắn khoảng cách giữa đào tạo và nghiên cứu ứng dụng. Một hệ thống dữ liệu quản trị tập trung đang được triển khai, kết nối từ tuyển sinh, đào tạo, tài chính đến quản lý nhân sự.

Trường Đại học Thủ Dầu Một cũng hướng đến xây dựng “một đại học số hiện đại”; mọi quy trình, từ tuyển sinh, tài chính đến nhân sự đang được nỗ lực số hóa. Sinh viên, học viên có thể học kết hợp trực tuyến – trực tiếp, thực tập doanh nghiệp, hoặc trải nghiệm tại các đơn vị liên kết quốc tế. Cấu trúc mới cũng là bước chuẩn bị cho việc hình thành các trường thành viên theo lĩnh vực: Kinh tế Tài chính, Luật và Quản lý, Kỹ thuật Công nghệ – bước khẳng định cho mô hình “Đại học Thủ Dầu Một” đa ngành, đa lĩnh vực.

Điều đáng quý là, trong mọi chuyển động, yếu tố con người luôn được đặt ở trung tâm. Mỗi cán bộ, giảng viên được khuyến khích làm chủ công việc, chủ động sáng tạo. Chính sự tin tưởng ấy tạo nên không khí làm việc hứng khởi – nơi ai cũng cảm thấy mình là một phần của đổi mới.

5. Niềm tin tập thể – chìa khóa cho một hành trình mới

Mọi đề án dù hoàn chỉnh đến đâu cũng chỉ là văn bản nếu thiếu con người thực hiện. Với Trường Đại học Thủ Dầu Một, “chìa khóa thành công” chính là niềm tin tập thể. Trong các cuộc họp triển khai, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường luôn nhấn mạnh: “Không ai đứng ngoài quá trình đổi mới”. Mỗi giảng viên, cán bộ cần xem đây không chỉ là nhiệm vụ mà là cơ hội để khẳng định mình trong quá trình phát triển.

Tự chủ – không chỉ là trách nhiệm, mà cũng là niềm kiêu hãnh. Nó đòi hỏi bản lĩnh và tinh thần đoàn kết. Ở Trường Đại học Thủ Dầu Một, tinh thần ấy được nuôi dưỡng từ văn hóa “cùng nghĩ – cùng làm – cùng chịu trách nhiệm”. Chính vì vậy, khi vận hành bộ máy mới, mỗi cán bộ, giảng viên không chỉ thấy những sơ đồ mới, mà cần nhìn rõ sự đổi thay của một tổ chức đang vương lên. Niềm tin và lạc quan cần có trong ánh mắt, trong cách nói và trong công việc của những người đang làm việc nơi đây.

Nhìn rộng hơn, câu chuyện tái cấu trúc của Trường Đại học Thủ Dầu Một là hình ảnh thu nhỏ của giáo dục Việt Nam hôm nay – đang chuyển mình mạnh mẽ từ phụ thuộc sang tự chủ, từ hành chính sang sáng tạo, từ “được quản” sang “tự quản”. Thành công của việc sắp xếp tổ chức bộ máy này, nếu nhìn sâu, không chỉ là kết quả của một ngôi trường, mà là lời khẳng định: những đại học trẻ, nếu dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới tận gốc, hoàn toàn có thể trở thành trung tâm tri thức của vùng, và xa hơn – của đất nước.

Trên hành trình ấy, Đại học Thủ Dầu Một đang đi với niềm tin lặng lẽ nhưng bền bỉ: “Mọi thay đổi đều bắt đầu từ con người”. Và chính con người – những giảng viên, sinh viên, nhà khoa học – là những người đang viết tiếp câu chuyện phát triển của ngôi trường này bằng đam mê, trách nhiệm và khát vọng phụng sự tri thức Việt Nam. Việc đổi mới tổ chức bộ máy không chỉ là thay đổi sơ đồ các đơn vị thuộc, trực thuộc mà là đổi mới tư duy và văn hóa đại học. Với truyền thống của Trường Đại học Thủ Dầu Một - một trường đại học trẻ năng động và có tầm nhìn xa - cơ cấu tổ chức bộ máy mới đã thể hiện một mô hình đại học tự chủ đang được định hình và khẳng định bước đi chủ động. Mỗi bước đi của nhà trường hôm nay góp phần khẳng định con đường tự chủ, hội nhập và sáng tạo cũng là chủ động hành trang trong chặng đường sắp tới. Khi Nhà trường biết “tái cấu trúc để bứt phá”, đó cũng là lúc sức mạnh tập thể của đội ngũ cán bộ, giảng viên, học viên sinh viên khẳng định vị thế trong giai đoạnn mới. Trường Đại học Thủ Dầu Một – một điểm sáng của tinh thần đổi mới, sáng tạo và phụng sự cộng đồng. Từ những khởi đầu hôm nay, niềm tin về một đại học hiện đại, nhân văn và hội nhập đang dần trở thành hiện thực.

Phạm Văn Thịnh