Ngày 25/8/2017, Trường Đại học Thủ Dầu Một đã tổ chức thành công hội thảo khoa học với chủ đề “Nam bộ từ năm 1698 đến nay qua nghiên cứu của người nước ngoài”. Hội thảo quy tụ hơn 60 báo cáo chất lượng của các nhà khoa học, cán bộ giảng viên, nghiên cứu sinh, học viên,… đến từ các cơ quan nghiên cứu, trường đại học trong cả nước. Trong đó, Hội đồng khoa học đã chọn ra 40 tham luận đăng trong kỷ yếu hội thảo.

Tại hội thảo, các đại biêu tham dự đã lắng nghe các báo cáo tham luận tiêu biểu, thể hiện những kết quả nghiên cứu chuyên sâu và quan trọng về lịch sử Nam bộ dựa trên những tư liệu quý giá được ghi chép, lưu giữ lại của các tác giả người nước ngoài. Cụ thể, TS. Huỳnh Ngọc Đáng – Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Bình Dương đã trình bày tham luận “Những tài liệu quan trọng viết về Nam bộ của các tác giả người Pháp” đã giới thiệu về “hoàn cảnh ra đời, đặc điểm, tính chất, tóm tắt về nội dung và giá trị, ý nghĩa lịch sử, khoa học” các công trình nghiên cứu của người Pháp. Tham luận “Lịch sử Nam bộ qua một số công trình nghiên cứu nước ngoài” của nhóm tác giả TS.Trần Hạnh Minh Phương và ThS. Phạm Văn Thịnh – Đại học Thủ Dầu Một, đã trình bày tổng quan tình hình nghiên cứu về lịch sử Nam Bộ của các học giả nước ngoài từ năm 1698 - 1975 theo ba giai đoạn: thời chúa Nguyễn và triều Nguyễn (1698 - 1859), thời Pháp thuộc (1859 - 1954) và thời kỳ Việt Nam Cộng hòa (1954 - 1975), căn cứ trên các khía cạnh: quan điểm, phương pháp, nguồn tư liệu và đối tượng nghiên cứu. Tham luận “Sách địa chí Nam kỳ đầu thế kỷ XX” của ThS. Nguyễn Thanh Lợi – Trường Cao đẳng Sư phạm TW Tp.Hồ Chí Minh, điểm luận nội dung 23 cuốn sách địa chí bằng tiếng Pháp về các tỉnh Nam Kỳ thuộc dự án Địa lý học: tự nhiên, kinh tế và lịch sử Nam kỳ do Hội Nghiên cứu Đông Dương khởi xướng.

Bám sát nội dung hội thảo, Ban tổ chức đã lựa chọn 08 báo cáo tham luận trình bày tại 02 tiểu ban chuyên sâu. Cụ thể:

Tiểu ban 1 với chủ đề “Nam bộ từ 1698 đến giữa thế kỷ XIX qua nghiên cứu của người nước ngoài”, các bài viết tham luận đề cập đến vùng đất Nam Bộ dưới thời chúa Nguyễn và triều Nguyễn bao gồm công cuộc khẩn hoang, chế độ sở hữu ruộng đất, hoạt động thương mại, chính sách văn hóa, như: Những hoạt động ngoại thương tiêu biểu của thương cảng Hà Tiên (thế kỷ XVII - XVIII) tiếp cận từ tài liệu nước ngoài; chính sách văn hóa của vua Minh Mạng đối với vùng đất Nam Bộ quá cách nhìn của học giả Hàn Quốc Choi Byung Wook; Tư hữu ruộng đất ở Nam Bộ dưới thời vua Minh Mạng qua nghiên cứu của tác giả Choi Byung Wook trong cuốn “Vùng đất Nam Bộ dưới triều Minh Mạng”… Theo các tác giả, những nghiên cứu của người nước ngoài đã mô tả, phân tích, lý giải được những thành tựu nhất định của chúa Nguyễn và triều Nguyễn về công cuộc khẩn hoang, mở rộng diện tích canh tác về phía Nam, “coi trọng việc đạt tới mục đích chủ yếu là gia tăng nền sản xuất nông nghiệp quốc dân và nguồn lợi thu thuế của nhà nước khi để cho giai cấp địa chủ và chế độ tư hữu lớn về ruộng đất phát triển”, phát triển hoạt động ngoại thương, mở rộng các cơ sở giáo dục, khuyến khích tuyển chọn người tài cho bộ máy nhà nước.

Tiểu ban 2 có chủ đề “Nam bộ giữa thế kỷ XIX đến nay qua nghiên cứu của người nước ngoài”, các tham luận đề cập đến những nghiên cứu của người Pháp về vùng đất Nam bộ thời thuộc Pháp. Các tham luận xoay quanh các vấn đề những thay đổi của vùng đất Nam bộ khi Pháp tiến hành công cuộc khai thác thuộc địa: tổ chức làng xã, hệ thống chợ và hoạt động thương mại, các đô thị mang dáng dấp phương Tây, sự xuất hiện của cây công nghiệp (cây cao su), các phong trào kháng Pháp. Qua những điểm luận của các tác giả tham luận cho thấy phần lớn những nghiên cứu của người Pháp theo hướng tiếp cận lịch sử xã hội, đề cập sự chuyển biến của làng xã Nam bộ vốn là một thiết chế xã hội cổ truyền có đầy đủ những chức năng như một nhà nước thu nhỏ trở thành một mắt xích, một đơn vị hành chính trực thuộc sự quản lý của nhà nước. Các công trình nghiên cứu của các học giả nước ngoài được giới sử học xem là những khảo cứu công phu có giá trị học thuật mà ngày nay khi nghiên cứu vùng đất Nam bộ thời thuộc Pháp chúng ta không thể không tham khảo những công trình này.

Những kết quả nghiên cứu được công bố, trao đổi tại hội thảo đã góp phần cung cấp nguồn tư liệu lịch sử phục vụ công tác triển khai thực hiện đề án nghiên cứu khoa học về Đông Nam bộ, góp phần xây dựng trung tâm học liệu và chủ trương mở ngành Đông Nam bộ của Nhà trường.  Bên cạnh việc giúp cho cán bộ giảng viên và sinh viên Nhà trường được tiếp cận những thành quả và kinh nghiệm trong nghiên cứu lịch sử của các học giả nước ngoài, những gợi mở, kiến nghị, đề xuất tại hội thảo sẽ mở rộng tầm nhìn, đem lại cảm hứng nghiên cứu và giảng dạy cho giảng viên - sinh viên khối ngành KHXH.

TS Trần Hạnh Minh Phương - Phó Trưởng khoa Sử báo cáo đề dẫn tại hội thảo

TS Nguyễn Văn Thủy - Trưởng khoa Sử, ĐH Thủ Dầu Một điều hành Tiểu ban 1

Các học giả tại Tiểu ban 2

BTC hội thảo và đại biểu khách mời
 

BBT